Sistemi i Lagunës Kune-Vaini (KVLS) në veri të Shqipërisë është një korridor i rëndësishëm ekologjik për rreth 200 lloje shpendësh në rrugët e tyre të migrimit. Ekosistemet e tij të pasura mbështesin jetesën e komuniteteve lokale, veçanërisht bujqësinë, peshkimin dhe turizmin.Për shkak të ndryshimeve klimatike, kjo mrekulli ekologjike është nën kërcënim. Por një projekt i prioritizuar përmes procesit të Planit Kombëtar të Përshtatjes (NAP) për mbrojtjen e lagunës po tregon se si puna me ekosistemet mund të ndihmojë komunitetet të përgatiten dhe të përballen me ndikimet e ndryshimeve klimatike në të gjithë Shqipërinë.Përmbytjet më të shpeshta dhe më intensive janë një nga kërcënimet më serioze të ndryshimeve klimatike me të cilat përballen shqiptarët. Familja e Brahim Demit është një nga shumë që ka bujqësi në rajon për më shumë se një shekull. Në vitin 2008, ferma Demi u përmbyt nga një nga përmbytjet më shkatërruese që ka goditur ndonjëherë rajonin.”Ajo përmbytje mbuloi gjithë tokën këtu, pemët dhe gjithçka që kishim,” kujton ai.Që nga viti 2008, Demis kanë vazhduar të vuajnë pasojat e përmbytjeve. “Si pasojë e vërshimit të ujërave të kripura, ne jemi detyruar të ndërrojmë disa herë të korrat. Këtu kishim rrush dhe qershi, por sot janë zhdukur, janë tharë fare. Ato duhet të zëvendësohen me varietete të tjera që përshtaten me tokën e re”, thotë Demi, e cila tani po eksperimenton me rritjen e agrumeve.
v
Violeta Nodca, një fermere nga qyteti fqinj i Lezhës, ka pësuar në mënyrë të ngjashme përmbytjet e shumta vitet e fundit. “Gjatë përmbytjeve, uji shkatërron të korrat tona dhe kullotat [dhe bagëtinë tonë]”, thotë ajo. Përveç dëmtimit të të korrave, Nodca thotë se përmbytjet kanë vënë presion mbi industrinë vendase të turizmit.“Nëse shteti kujdeset për këtë lagunë, kjo do të sjellë një zhvillim më të madh për fshatin tonë”, thotë ajo.
I udhëhequr nga Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, PNV-ja e Shqipërisë përcakton një rrugë strategjike për reduktimin e cenueshmërisë dhe përshpejtimin e përpjekjeve për të ndërtuar elasticitetin ndaj ndryshimeve klimatike. Dokumenti PNV u zhvillua në vitin 2015 me një horizont kohor 20-vjeçar deri në vitin 2035 dhe u dorëzua në UNFCCC në 2021.PNV-ja e parë e vendit përcakton 15 veprime prioritare, duke përfshirë një projekt pilot kryesor EbA për të mbrojtur ekosistemet dhe mjetet e jetesës së rajonit të KVLS.Rajoni i KVLS prej 40 kilometrash katrorë njihet si një pikë e nxehtë e biodiversitetit.“Ekspertët e kanë quajtur atë një oaz të ornitologjisë në Mesdhe për shumëllojshmërinë e shpendëve”, thotë Jak Gjini, një inxhinier dhe ekspert mjedisor, i cili ka kaluar pjesën më të madhe të karrierës së tij duke hulumtuar rajonin e Lagunës Kune-Vaini.Gjini vëren se Laguna e Kune-Vainit ishte ndër zonat e para të mbrojtura të Shqipërisë në vitet 1940 dhe se jetesa e komuniteteve mbështetet në ekosistemin e lagunës. Por rajoni ka qenë nën stres në rritje, duke u përballur me efektet e kombinuara të goditjeve klimatike, rritjes së shpejtë të popullsisë, normave në rritje të varfërisë dhe mbishfrytëzimit të burimeve të ekosistemit.Projekti Ndërtimi i Rezistencës së Lagunës Kune-Vaini përmes Përshtatjes së Bazuar në Ekosistemin (EbA) u zbatua nga Programi i Mjedisit i OKB-së (UNEP) me financim nga Fondi Global i Mjedisit (GEF), i bashkëfinancuar me buxhetin e brendshëm. Ai u miratua për financimin e GEF në 2013 dhe u zbatua nga 2016 deri në 2020. Rezultatet tashmë po shfaqen. NAP GLOBAL NETWORK
